اصطلاحات عمومی حمل و نقل

• حمل و نقل بین المللی کالا:

جابجایی و انتقال کالا از یک کشور به کشور دیگر با رعایت قوانین و مقررات بین المللی

• ترانزیت کالا:

ترانزیت کالا به معنی انتقال کالا از یک کشور تحت نظارت گمرک از اداره گمرک یک کشور به گمرک کشور مقصد منتقل می‌شود.

• شرکت حمل و نقل بین ‌المللی:

شرکت حمل و نقل بین المللی یک شخصیتی حقوقی است که به منظور جابه‌جایی کالا از از طریق حمل و نقل دریایی، حمل و نقل زمینی، حمل و نقل هوایی و حمل و نقل ریلی ایجاد و طبق قوانین بین المللی ترانزیت کالا راانجام می دهد.

• دارنده: 

 عبارت است از شخصی که کارنه تیر مطابق مقررات کنوانسیون برای او صادر می‌شود و اظهار گمرکی که در ضمن نشان دهنده تمایلی جهت قرار دادن کالا تحت رویه تیر است. در کارنه تیر از طرف او در گمرک مبدا به عمل امده باشد، شخص مزبور مسئول ارائه وسیله نقلیه  جاده‌ای، ترکیبی از وسائط نقلیه یا کانتینر همراه با بار و دفترچه تیر مربوط در گمرکخانه‌های مبدا، بین راهی و مقصد بوده و همچنین وی مسئولیت رعایت سایر مقررات مربوط به کنوانسیون خواهد بود.

اصطلاحات حمل و نقل دریایی

• کراس استافینگ (Cross Stuffing):

در این روش حمل و نقل دریایی، کانتینر حاوی محموله از یک کشتی به کشتی دیگر انتقال می‌یابد.

• ترانسشیب (Transshipment) :

برای بنادری که امکان حمل دریایی کالا از آنجا به صورت مستقیم نمی‌تواند صورت گیرد از طریق ترانشیپ انجام می شود.

• حمل پروژه ای و گروپاژ (groupage) :

حمل دریایی کالاهای متنوع اعم از خشک، مایع در وزن و حجم‌های مختلف به صورت گروپاژ و پروژه‌ای از مبدا به مقصد مستلزم برخورداری از امکانات گسترده در زمینه حمل و نقل دریایی می باشد. گروپاژ باید قادر به ارائه سرویس‌های مطمئن و ویژه جهت حمل دریایی کالا و همین طور حمل دریایی محموله های صادراتی و وارداتی ‌باشد.

• حمل و نقل دریایی کالاهای فله ( BULK ) :

به کالاهایی که بدون لفاف در واگن‌ها یا کامیونهای اتاقدار و یا کشتی حمل می‌شود فله می‌گویند. کالاهایی مانند شکر، آرد، پنبه، گندم، حبوبات، سنگ آهن، املاح معدنی، ذغال، علوفه و از این قبیل به صورت فله حمل می‌شوند که حمل و نقل دریایی کالاهای فله مربوط به آنها می‌باشد.

حمل و نقل دریایی کالا با کانتینر یخچالی

ارائه خدماتی که نیاز به یخچال دارند به صورت کامیون و دریایی می‌باشد. در خصوص حمل دریایی کالاهای فاسد شدنی نظیرگوشت، ماهی، میگو و … کانتینر یخچال دار باید دارای تجهیزات لازم و کافی در بنادر بارگیری و تخلیه باشد.

اصطلاحات اسناد حمل ونقل

اسناد حمل

بارنامه به منزله سند قرارداد حمل، رسید دریافت کالا و سند مالکیت آن است و همچنین سندی است که زمان ادعای خسارت از شرکت بیمه می تواند به عنوان پشتوانه مورد استفاده واقع شود.

• سی ام آر (CMR) :

به سندی اطلاق می شود که تحت قوانین بین المللی حمل کالا صادر می‌شود و غیر قابل معامله می‌باشد. کامیون‌هایی که حمل کالا به کشورهای عضو این مقرارات را انجام می‌دهند، در صورت پلمپ صحیح در کشور مبدا نیازی به بازدید تا کشور مقصد را ندارند.

• وی جی ام  (VGM) :

    به معنی تائیدیه وزن کانتینر می باشد. Verified Gross Massمخفف VGM

 در واقع مسئولیت اعلام تایید وزن کانتینر با فرستنده کالا و یا نماینده قانونی او می باشد.

فرم های وی جی ام توسط نمایندگی کشتیرانی برای فرستنده کالا یا نماینده قانونی وی ارسال می‌گردد تا آن را با دقت تکمیل و مهر و امضا نماید.

درابک

عبارت است از مبلغ حقوق و عوارض ورودی که موجب روش درابک مسترد می‌شود.

کارنه تیر

کارنه تیر سند ترانزیتی بین‌المللی کالا از راه زمینی است که در مبدا صادر می‌شود و به موجب آن کالا از کشورهای بین راه تا مقصد که به طور ترانزیت عبور می‌کند نیازی به انجام تشریفات ترانزیت در مرز ورودی و خروجی هر کشور نخواهد بود.

کارنه آ.ت.ا

کارنه آ.ت.آ مدرک ورود موقت بین‌المللی است که اگر شخص یا شرکتی کالایی به صورت ورود موقت جهت شرکت در نمایشگاهها یا تاسیس نمایشگاه وارد کشوری نماید داده می‌شود. به موجب این مدرک نیازی به انجام تشریفات گمرکی مربوط به ورود موقت نخواهد داشت.

کارنه دو پاساژ

کارنه دو پاساژ،گذرنامه وسیله حمل و نقل جاده‌ای است که به عنوان ورود موقت به کشور یا کشورهایی که به آن مسافرت می‌کنند داده شود.

فعالیت کریر

فعالیت کریر عبارت است از تصدی بلافصل انتقال کالا از یک کشور به کشور دیگر از طریق یکی از حمل و نقل های (حمل و نقل هوایی– حمل و نقل دریایی- حمل و نقل زمینی- حمل و نقل ریلی) طبق قرارداد منعقد شده.

• حمل‌کننده (Carrier) :

حمل‌کننده به‏ کسی گفته می‌‏شود که درقبال دریافت کرایه حمل، کالا یا مسافر را، از نقطه ‏ای به نقطه دیگر حمل کند.
حمل‌کننده به سه زیرمجموعه تقسیم می‌شود:

1.حمل کننده عمومی (Common carrier ):

حمل کننده عمومی در مسیرهای تحت پوشش خود آگهی می‌دهد و کالای هر مشتری را که حاضر به خرید خدمات او باشد حمل می‌کند. حمل کننده عمومی، مسولیت کالا را از زمان تحویل گیری تا تحویل دهی به عهده می‌گیرد.

2.حمل کنندگان بدون کشتی (Non vessel owning carriers):
حمل کنندگان بدون کشتی، خدمات کشتیرانی را بدون داشتن کشتی که مالکشان باشند ارائه می‌دهند. بدین شکل که به عنوان فرستنده کالا قسمتی از فضای کشتی را از یک خط کشتیرانی می‌خرند سپس به عنوان حمل‌کننده می‌فروشند.

3.حمل کننده خصوصی (Private carrier):

حمل کننده‌ای است که با مشتری خود وارد قرارداد خاصی می‌شود و ممکن است خود را از پاره‌ای از مسولیت‌ها مبرا سازد. به عنوان مثال مالکی که کشتی خود را به شخصی اجاره می‌دهد و در قرارداد خود را از برخی مسولیت‌ها مبرا می‌کند.

فرستنده کالا (shipper):

به شخصی گفته می‌شود که کالا را برای خود یا از جانب شخص دیگری به منظور حمل دریایی ارسال می‌کند.

• بارفرابر(Freight forwarder)

بار فرابر ، یک واسطه در زنجیره خطوط حمل و نقل است که به حمل کالای شخص دیگری می‌پردازد. خدمات بارفرابران می‌تواند بسیار متنوع و شامل موارد زیر باشد:

1- مشاوره در مورد مسیر و روش حمل.

2-حمل و نقل و لجستیک کالا.

3-رزرو فضا بر روی کشتی یک حمل‌کننده.

4-پرداخت کرایه حمل و ترخیص کالا.

5-تهیه اسناد تجاری.

6- بسته ‌بندی کالای صادراتی و وارداتی.

7-انبارداری.

8-بیمه ترانزیت.

• گیرنده کالا (Consignee):

شخصی است که کالا برای او ارسال می‌شود. گیرنده کالا می‌تواند خریدار، کارگزار، یا نماینده خریدار باشد.

• دریافت کننده(Receiver):

کسی است که در بندر تخلیه، کالا را از حمل‌کننده دریایی، تحویل می‌گیرد. برخی از صاحبان کالا این کار را خود به عهده می‌گیرند و برخی دیگر برعهده یک بارفرابر می‌گذراند.

یک ترمینال کانتینری درون سرزمینی است که به غیر از اسکله و دریا تمام امکانات یک ترمینال بندری از قبیل گمرک، محوطه کانتینری و مکانی برای باربندی کانتینرها را دارد.

LCL

به کانتینری گفته می‌شود که کالاهای چند صاحب کالا در آن تجمیع شده است.

FCL

به کانتینری گفته می‌شود که فقط حاوی کالای یک صاحب کالا باشد.

CFS

مکانی است در بندر کانتینری که در آن کالای عموم درون کانتینر باربندی یا از آن تخلیه، می‌شود. به طور طبیعی ، در CFS  امکانات انبارداری و جابه‌جایی کالای عمومی نیز می‌باید وجود داشته باشد. در جدول زیر تعدادی از واژگان و اصطلاحاتی که برای مراکز لجستیکی توسط نویسندگان مختلف به کار رفته را نشان می‌دهد: